Jan Karski
żołnierz Armii Krajowej, autor raportu o tragicznej sytuacji Żydów w okupowanej przez Niemców Polsce. źródło: Polska Agencja Prasowa
Jan Karski wł. Jan Romuald Kozielewski (ur. 24 czerwca 1914 r. w Łodzi, zm. 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie) ps. „Witold” lub „Piasecki”. Absolwent wydziału prawa i dyplomacji na Uniwersytecie Lwowskim. Walczył w kampanii obronnej we wrześniu 1939 r. Wydostał się z niewoli i zbiegł do Warszawy, gdzie rozpoczął pracę w konspiracji. Żołnierz ZWZ-AK i współpracownik Frontu Odrodzenia Polski. Dwukrotnie przedostawał się na teren getta w Warszawie oraz do niemieckiego obozu przejściowego w Izbicy, z którego wysyłano Żydów do niemieckich obozów zagłady. Karski sporządził raport o zagładzie narodu żydowskiego przez Niemców na terenie okupowanej Polski. Dokument trafił do brytyjskiego ministra spraw zagranicznych Edena oraz do prezydenta USA Franklina D. Roosevelta. Mimo wstrząsającego świadectwa alianci pozostali bierni. Raportom Karskiego uwierzono dopiero po wyzwoleniu niemieckich obozów. Po wojnie Jan Karski pozostał w USA, wykładał na Uniwersytecie Georgetown. 2 czerwca 1982 r. izraelski Instytut Yad Vashem odznaczył go tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 r. w Waszyngtonie.
rtm Witold Pilecki jako więzień niemieckiego obozu zagłady Auschwitz – Birkenau, źródło: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau
Witold Pilecki (ur. 13 maja 1901 r. w Ołońcu w Rosji, zm. 25 maja 1948 r. w Warszawie). Jako ochotnik uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. pod Warszawą. We wrześniu 1939 r., już w stopniu oficera WP, walczył z Niemcami, następnie trafił do konspiracyjnej Tajnej Armii Polskiej. Pod nazwiskiem Tomasz Serafiński 19 września 1940 r. dobrowolnie pozwolił się schwytać niemieckiej policji i trafił do KL Auschwitz. W obozie stworzył konspiracyjny Związek Organizacji Wojskowej; do jego celów należało organizowanie ucieczek i działania wywiadowcze. Kluczowe znaczenie mają raporty Pileckiego, w których opisał skalę zbrodni popełnianych przez Niemców na więźniach Auschwitz. W kwietniu 1943 r. Pilecki zbiegł z obozu. Walczył w Powstaniu Warszawskim. Po wojnie uczestniczył w antykomunistycznej konspiracji. Komunistyczna policja polityczna UB aresztowała go w maju 1947 r. Podczas śledztwa był brutalnie torturowany. Sąd Wojskowy skazał go na karę śmierci. Wyrok wykonano 25 maja 1948 r.
Kontakt z PFN
©PFN2018